بیماری آنفلوانزای پرندگان تا سال ۲۰۰۳ محدود به کشورهای آسیای شرقی مثل چین، ویتنام، کامبوج، تایلند و … بوده ولی به سرعت به سمت مغولستان، قزاقستان، روسیه، ترکیه، رومانی، انگلیس و کرواسی پیشرفت نمود و در جریان همه‏گیری میان پرندگان، انسان‏ها نیز مبتلا شدند که عده‏ای نیز در اثر آن جان خود را از دست دادند.
طی دو سال اخیر ویروس آنفلوانزای پرندگان از نوع HsN1 بیش از ۱۳۳ انسان را مبتلا کرده که منجر به مرگ ۶۸ نفر از آنها شده است. آنچه که بنظر می‏رسد این است که اولاً این ویروس بیشتر در کودکان و نوجوانان باعث بیماری می‏شود و ثانیاً میزان مرگ و میر در اثر ابتلا به آن بالاست.
ممکن است این ویروس با ایجاد جهش یا ترکیب با عناصر ژنتیکی ویروس آنفلوانزای انسانی، یک ویروس جدید ایجاد کند که میتواند بالقوه باعث انتقال انسان به انسان نیز باشد.
نکته قابل ذکر دیگر آن است که این ویروس در طی سالهای ۲۰۰۴- ۲۰۰۳ نه تنها باعث بیماری انسانها بلکه باعث بیماری گربه و گربه سانان همه شده است. تا به حال هیچ گزارشی دال بر اینکه گربه سانان نقشی در انتقال این ویروس به انسان داشته باشند، منتشر نشده است.
راههای انتقال :
۱. انتقال از پرنده به پرنده : بطور کلی اردک های وحشی، مخازن طبیعی این ویروس در طبیعت می باشند و بدون اینکه به بیماری شدیدی مبتلا شوند قادرند ویروس را در محیط اطراف پخش کنند ولی مرغ و خروس‏ها شدیداً مستعد ابتلا به بیماری آنفلوانزای پرندگان هستند.
۲. انتقال از حیوان به انسان: اغلب بیماری از طریق تماس نزدیک با پرنده بوده است. این تماس شامل نگهداری و بازی با پرندگان، سر بریدن پرنده، کندن پر، از بین بردن بقایای اجساد پرندگان، تمیز و ضدعفونی کردن محیط زندگی پرندگان، کار در مرغداری و یا فروش پرنده در بازارهای فروش زنده پرندگان می‏باشد. این ویروس از سطوح مخاطی باز مثل چشم، بینی، دهان وارد دستگاه تنفسی تحتانی بیمار می‏شود. بهرحال نکته مهم آن است که تاکنون هیچ مدرکی دال بر این که خوردن گوشت و تخم‏مرغ پرندگان مبتلا خصوصاً گوشت و تخم مرغ پخته کامل پرندگان، باعث انتقال بیماری شده باشد بدست نیامده است.
۳. انتقال از انسان به انسان: در صورتی این انتقال رخ خواهد داد که تماس طولانی مدت و نزدیک با یک فرد مبتلا وجود داشته باشد و تماسهای معمولی اجتماعی باعث انتقال بیماری نمی‏شود. احتمال انتقال عفونت در بیمارستان نیز وجود دارد که میزان آن بسیار پایین می‏باشد.
۴. انتقال از محیط به انسان: امکان انتقال ویروس از محیط به انسان در اثر خوردن آب آلوده یا خود تلقیحی به مخاط چشم یا داخل بینی با دست آلوده وجود دارد. بطور کلی ویروس در شرایط مرطوب و خنک قادر است تا چند هفته زنده بماند.
● علائم بالینی:
۱. علائم اولیه : بیشتر بیماران با شروع بیماری تب بالا و علائم ناشی از درگیری دستگاه تنفسی تحتانی دارند (تب، سردرد، بدن درد، سرفه و خلط) التهاب ملتحمه چشم یک علامت بارز می‏باشد.
● سایر علائم :
اسهال، تهوع، استفراغ، دردشکم، خونریزی از بینی و لثه که در تعداد کمی از بیماران دیده می‏شود. اسهال آبکی یا خونی نسبت به آنفلوانزای انسانی شایع‏تر است.
۲. علائم ثانویه:
۵ روز بعد از علائم اولیه، بیماران دچار تنگی نفس می‏شوند. تعداد تنفس افزایش می‏یابد و بیماری بعلت نارسایی تنفسی پیشرفت می‏کند. ارگانهای دیگر مثل کلیه و قلب هم ممکن است درگیر شوند.
اقدامات درمانی :
۱. بستری کردن: همه بیماران باید تحت نظر باشند.
۲. رژیم دارویی (داروهای ضدویروس)
۳. داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها
پیشگیری:
۱. افرادی که با بیماران مبتلا در یک خانه زندگی می‏کنند باید قبل از هرگونه تماس، و بعد از هر تماس با وسایل آلوده به قطرات تنفسی، دست‏هایشان را با آب و صابون بشویند. از وسایل و لوازم مشترک استفاده نکنند و هنگام صحبت و تماس با بیماران از ماسک‏ها و وسایل حفاظتی فردی استفاده نمایند.
۲. مسافرانی که قصد مسافرت به مناطق آلوده را دارند باید حداقل دو هفته قبل از مسافرت با واکسن آنفلوانزای انسانی همان سال واکسینه شوند (واکسن آنفلوانزای انسانی مانع از ابتلا به آنفلوانزای پرندگان نمی‏شوند ولی استفاده از آن مانع ابتلای همزمان آنفلوانزای انسانی و پرندگان می‏شود). مسافران باید از هرگونه تماس مستقیم با پرندگان مثل مرغ، خروس، اردک و غاز حتی به ظاهر سالم جداً خودداری کنند. همچنین باید با رعایت بهداشت فردی و شست و شوی دست‏ها با آب و صابون و یا ژل‏های حاوی الکل احتمال بیمار شدن را کاهش دهند. مسافران باید از خوردن غذاهای نیم پخته شامل گوشت ماکیان و تخم مرغ نیم‏پز جداً خودداری نمایند. بعد از حمل و جابه جا کردن مرغ و گوشت خام، حتماً دستهای خود را بشویند و ظروف، چاقو و تخته‏ای را که برای خرد کردن استفاده شده ضدعفونی کنند.
در صورتی که تا ۱۰ روز پس از بازگشت از منطقه آلوده علائم تب و نشانه‏های تنفسی در آن‏ها ظاهر شود حتماً به پزشک مراجعه کنند.

تهیه و تنظیم: دکتر فاطمه صرافها